VAGEBONDJESPAD
MERKSPLAS

Het Bezoekerscentrum over de koloniën van Merksplas en Wortel is het vertrekpunt van een unieke cultuur-historische wandeling over de voormalige landloperskolonie van Merksplas (600 ha). De gebouwen en het landschap kregen hier vorm door de aanwezigheid van de landlopers. De landloperskolonies van de Kempen en deze van Nederland stelden zich samen kandidaat voor erkenning op de lijst van het Unesco Werelderfgoed. Om de toename aan ontvluchtingen te voorkomen, werd er in 1893 rond de landloperskolonie (door de landlopers zelf) een ringgracht gegraven van ca 10m breed en een lengte van ongeveer 7 kilometer lang. Aan de rand, bij de Vaartstraat ligt de voormalige ‘zwemkom’. In 2014 werd een wandelbrug gebouwd naar de woonzones. Visvijvers en kleiputten: om de stenen te leveren voor het optrekken van de gebouwen tussen 1870 en 1900, werd er een steenfabriek ingepland. Zo ontstonden meerdere kleiputten, waarvan nog enkele in oorspronkelijke staat. Als de familie zich bij het overlijden niet ontfermde over een gevangene of landloper, werd hij begraven op deze landlopers-begraafplaats. Na de eenvoudige dienst, kreeg hij een plaatsje onder een sober wit kruisje, geen gedenkplaatje, enkel een nummer. Zelden zie je er bloemen of treurende mensen. Deze dodenakker kreeg een opknapbeurt in 2010. Lees op het infobord het verhaal van de Spaanse griep en van ‘de zwevende kruisjes’. Monument van John W. Harper en de Polar Bears: op 29 september 1944 vond de Slag van Merksplas plaats met een aanval van de geallieerden (Engelse, Canadese en Poolse troepen), op de stellingen van de Duitsers, ingegraven achter de ringwal. Hier sneuvelden meer dan 70 soldaten en vielen er talrijke gewonden. J.W. Harper forceerde in zijn eentje de doorbraak van de ringwal maar bekocht dit met zijn leven. Postuum ontving hij het prestigieuze Victoria Cross (VC), een eerbetoon aan zijn regiment, de Polar Bears. Ter ere hiervan werd aan de quarantainestal een monument opgericht. Nu verbroedert Merksplas met zijn geboortedorp Hatfield (GB).